Việc Trung Quốc ngày càng sử dụng vòi rồng ở Biển Đông đang thách thức các giới hạn của hiệp ước quốc phòng kéo dài hàng thập kỷ giữa Philippines và Mỹ.

Sáng 23/3, các tàu Cảnh sát biển Trung Quốc liên tục bắn vòi rồng vào một tàu tiếp tế bằng gỗ của Philippines trong vùng biển tranh chấp, vụ mới nhất trong ít nhất 6 vụ việc xảy ra trong 8 tháng. Hai quốc gia đã phản đối ngoại giao vào hôm thứ Hai, trong đó Manila phàn nàn về “các hành động hung hăng” của Trung Quốc trên biển và Bắc Kinh cáo buộc các tàu Philippines “xâm phạm bất hợp pháp”.

Mặc dù việc sử dụng vòi rồng khó có thể lôi kéo Mỹ vào xung đột trực tiếp, nhưng nó tiến gần đến ranh giới của cái có thể được coi là một “cuộc tấn công vũ trang”, buộc Washington phải đến viện trợ cho Philippines.

Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. nói với Bloomberg News vào ngày 19 tháng 3 rằng đất nước của ông sẽ phải đối mặt với một “mối đe dọa hiện hữu” để xứng đáng kích hoạt hiệp ước, đồng thời nhấn mạnh Philippines đã và đang cố gắng đối phó với hành vi xâm lược của Trung Quốc một cách “tỉnh táo và thận trọng”. như chúng tôi có thể làm được.”

Cuộc chạm trán mới nhất giữa Manila và Bắc Kinh ở Biển Đông đã được chứng kiến bởi một nhóm nhà báo, trong đó có Bloomberg News, trong chuyến đi do Cảnh sát biển Philippines sắp xếp.

Hai tàu Cảnh sát biển Trung Quốc và hai tàu dân quân đã bao vây chiếc tàu Philippines đang thực hiện nhiệm vụ luân chuyển và tiếp tế cho quân đội tại một tàu chiến rỉ sét ở Bãi cạn Second Thomas. Bị đối thủ lấn át, con tàu đã cố gắng trốn tránh đối thủ trong bốn giờ đồng hồ trong một cuộc rượt đuổi mèo vờn chuột căng thẳng khác trên vùng biển rộng lớn, nơi hai quốc gia có tuyên bố chủ quyền chồng chéo.

Sự tấn công dữ dội ban đầu của vòi rồng có áp suất cao chạm vào mặt biển nhưng những đợt bùng phát tiếp theo đã đánh trúng phần thân mỏng manh của chiếc thuyền gỗ – chiếc tàu đã sống sót sau thử thách tương tự vào ngày 5 tháng 3.

Cuộc đối đầu cuối tuần giữa Manila và Bắc Kinh ở Biển Đông cho thấy Trung Quốc đã dựa vào vòi rồng để chống lại sự quyết đoán ngày càng tăng của Philippines trong vùng biển tranh chấp. Căng thẳng leo thang cũng khiến Mỹ tái khẳng định cam kết bảo vệ Philippines trong trường hợp xảy ra một cuộc tấn công vũ trang như quy định trong hiệp ước quốc phòng năm 1951 của họ.

Các nhà báo Philippines đã chứng kiến cảnh tượng trên tàu Cảnh sát biển Philippines khi một tàu Trung Quốc khác cố gắng chặn tầm nhìn. Sau gần một giờ, tiếng nước phun mạnh đã dừng lại.

Theo chính phủ nước này, cuộc giao tranh đã làm ba thuyền viên Philippines bị thương và “vô hiệu hóa” tàu tiếp tế. Cửa sổ của thuyền bị xé toạc, một số tấm gỗ trên thân bị bong ra và một phần mái của nó dường như bị sụp xuống dưới áp lực của tốc độ cao và áp lực nước mạnh.

Bloomberg News ghi nhận vết thương mà tàu tiếp tế gặp phải khi tàu quay trở lại tỉnh Palawan đại lục vào Chủ nhật. Các động thái nguy hiểm của Trung Quốc bao gồm tấn công bằng vòi rồng đã làm hư hại các tàu thuyền khác của Philippines trong những tháng qua, đẩy tài sản hàng hải khiêm tốn của quốc gia này đến giới hạn.

Chính phủ Marcos đã có lập trường quyết đoán hơn trong tranh chấp hàng hải với Trung Quốc bằng cách phản đối và công khai những gì họ mô tả là hành vi quấy rối của Bắc Kinh. Nhà lãnh đạo Philippines tuần trước cho biết hoạt động gia tăng của quốc gia này là “phản ứng trước mối đe dọa ngày càng tăng”, đồng thời nhắc lại rằng nước này không chấp nhận các yêu sách biển sâu rộng của Trung Quốc bị phá vỡ bởi phán quyết của trọng tài năm 2016.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lin Jian cho biết hôm thứ Hai: “Lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc phải thực hiện các biện pháp thực thi pháp luật cần thiết và các hành động được thực hiện tại hiện trường là chính đáng, hợp pháp, chuyên nghiệp, có kiềm chế và không thể chê trách”. “Nếu Philippines không thay đổi hướng đi, Trung Quốc sẽ tiếp tục thực hiện các bước kiên quyết để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ cũng như quyền và lợi ích hàng hải của mình”.

Một kiểu bình thường mới

Giáo sư Jeffrey Ordaniel từ Đại học Quốc tế Tokyo cho biết, việc Trung Quốc sử dụng vòi rồng là một phần của cái gọi là chiến thuật “vùng xám”. “Hiệp ước phòng thủ chung được kích hoạt khi có cuộc tấn công vũ trang chống lại lực lượng Philippines. Có một cuộc tấn công vũ trang? Đó là câu hỏi. Nó có màu xám,”.

Bộ Ngoại giao Mỹ chỉ trích các hành động “gây bất ổn” của Trung Quốc trong một tuyên bố cuối tuần qua, cáo buộc Bắc Kinh cản trở tự do hàng hải ở Biển Đông.

Tổng thống Marcos cho biết vào tuần trước: “Khi bạn nói về hiệp ước phòng thủ chung, để viện dẫn điều đó, một cuộc xung đột bạo lực hoàn toàn thực sự, thì đây là một con đường rất, rất nguy hiểm, rất rất trơn để đi xuống”. Trong khi Mỹ “rất ủng hộ”, Tổng thống Philippines cho biết “thật nguy hiểm nếu người ta nghĩ đến việc khi có chuyện gì xảy ra, chúng tôi sẽ chạy đến chỗ anh cả”.

Trải dài từ Trung Quốc ở phía bắc đến Indonesia ở phía nam, Biển Đông có diện tích 1,4 triệu dặm vuông (3,6 triệu km2) và là tuyến đường huyết mạch với giá trị thương mại hàng năm khoảng 3 nghìn tỷ USD. Đây cũng là một khu vực đánh cá phát triển mạnh – mang lại năng suất khoảng 10% sản lượng đánh bắt toàn cầu – và có trữ lượng dầu mỏ và khí đốt tự nhiên đầy hứa hẹn.

Theo Giáo sư Alexander Vuving từ Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á-Thái Bình Dương Daniel K. Inouye ở Hawaii, bất chấp việc Trung Quốc ngày càng sử dụng vòi rồng để chống lại Philippines, cả hai nước đều đang cố gắng giữ cuộc đối đầu dưới ngưỡng xung đột quân sự.

Ông nói: “Không có viên đạn nào được bắn nhưng Trung Quốc đang cố gắng biến việc bắn vòi rồng vào Philippines trở thành một chuyện bình thường mới”.

Nguồn: Bloomberg

Tags: Hoa Kỳ, Philippines, Trung Quốc