Phó Tổng thống Đài Loan và ứng cử viên tổng thống của Đảng Tiến bộ Dân chủ (DPP) cầm quyền Lai Ching-te đến một cuộc vận động tranh cử vào ngày 8 tháng 1 năm 2024, trước cuộc bầu cử tổng thống sắp tới. Ảnh của I-Hwa CHEN

Khi cử tri Đài Loan quyết định lập trường mạnh mẽ như thế nào trong mối quan hệ với Trung Quốc trong cuộc bầu cử tổng thống vào cuối tuần này, một câu hỏi lớn hơn xuất hiện đối với hòn đảo và thế giới: Đài Loan có thể trông cậy vào Mỹ trong bao lâu trong trường hợp xảy ra một cuộc tấn công?

Với khả năng quân sự của Hoa Kỳ được mở rộng nhờ hỗ trợ cho các cuộc chiến tranh ở Ukraine và Trung Đông, tiếng nói của Mỹ ngày càng lớn hơn trong việc đẩy lùi chi tiêu và các vấn đề phức tạp liên quan. Và Trung Quốc, với mối đe dọa thường xuyên xâm chiếm Đài Loan – nếu không muốn nói là sắp xảy ra – là một đối thủ độc tài mạnh hơn nhiều so với Nga trên mặt trận châu Âu ở Ukraine, hay Iran với sự hỗ trợ cho Hamas, Hezbollah và Houthis chống lại Israel ở Trung Đông.

Tất cả những điều đó làm tăng thêm sự lo lắng ở Đài Loan, nơi mà Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa coi là một phần lãnh thổ lịch sử của mình, mặc dù hòn đảo này chưa bao giờ nằm dưới sự cai trị của Bắc Kinh kể từ khi Cộng sản tiếp quản đại lục vào năm 1949.
Frederick Tsiam, nhà phân tích chính sách tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh của Đài Loan, nói với Newsweek: “Nếu Hoa Kỳ từ bỏ hoặc chọn một con đường khác, thì đó không chỉ là về Đài Loan. Đó là về toàn bộ trật tự toàn cầu”. “Đài Loan không chỉ chiến đấu cho chính mình mà còn chiến đấu vì an ninh của Hoa Kỳ.”

Các câu hỏi đang được đặt ra về cả ý chí lẫn khả năng của Washington. Không chỉ ngay bây giờ, mà điều đó còn có thể thay đổi như thế nào sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11, trong đó ứng cử viên hàng đầu của Đảng Cộng hòa và cựu Tổng thống Donald Trump là người đưa ra tiêu chuẩn cho lập trường theo chủ nghĩa biệt lập ngày càng phổ biến ở Mỹ.

Mặc dù không có hiệp ước phòng thủ chính thức, Hoa Kỳ cung cấp thiết bị phòng thủ cho Đài Bắc theo Đạo luật Quan hệ Đài Loan và đã thể hiện rõ ràng cam kết của mình đối với việc bảo vệ hòn đảo – một chính sách từ lâu đã nhận được sự ủng hộ của cả Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa trong Quốc hội.

Nhưng những thách thức ngày càng tăng từ một số đảng viên Cộng hòa đối với việc tài trợ cho cuộc chiến bế tắc của Ukraine chống lại cuộc xâm lược của Nga và sự sụt giảm sự ủng hộ của người dân Mỹ đã cho thấy rằng không có gì có thể được coi là đương nhiên. Và khi Israel tiến hành chiến tranh với Hamas sau cuộc tấn công ngày 7 tháng 10, chính quyền Biden đang phải chịu áp lực chính trị ngày càng tăng vì sự ủng hộ mạnh mẽ của họ khi số người Palestine thiệt mạng ở Gaza tăng vọt.

Dự luật cung cấp tài chính cho Ukraine, Israel và Đài Loan đã bị đình trệ tại Thượng viện vào cuối năm ngoái trong bối cảnh tranh cãi về việc tài trợ cho an ninh biên giới của Hoa Kỳ.

“Tôi nghĩ Đài Loan vẫn là một vấn đề lưỡng đảng trong Quốc hội, nhưng sự chậm trễ trong việc phê duyệt thêm nguồn tài trợ để hỗ trợ Ukraine và những tranh cãi trong Quốc hội về việc hỗ trợ Israel, tôi nghĩ, cũng tạo ra một số điều không chắc chắn mới về việc Hoa Kỳ sẵn sàng duy trì cam kết với Đài Loan trong thời gian tới.” về lâu dài,” Kharis Templeman, một nhà nghiên cứu của Viện Hoover tại Đại học Stanford, nói với Newsweek.

Giá trị chiến lược

Tầm quan trọng chiến lược của Đài Loan rất khác so với Ukraine và Israel. Nó nằm trên các tuyến đường vận chuyển chính không chỉ của Trung Quốc mà còn của Nhật Bản và Hàn Quốc. Các nhà phân tích quân sự cho biết, việc giành được quyền kiểm soát có thể cho phép hải quân Trung Quốc hoạt động tự do hơn ở Thái Bình Dương, nếu không muốn nói là thống trị khu vực này.

Thương mại của Mỹ với Đài Loan gấp hơn ba lần với Israel vào năm 2022 và hơn 50 lần với Ukraine. Là trung tâm của ngành công nghiệp vi mạch toàn cầu, Đài Loan và các nhà máy ở đây rất quan trọng đối với quốc phòng cũng như ngành công nghiệp của Hoa Kỳ.

Đài Loan sử dụng lập luận tương tự như Ukraine và Israel rằng việc bảo vệ nền dân chủ ở bất cứ đâu cũng là bảo vệ nền dân chủ ở mọi nơi. Nhưng điều gì xảy ra lại liên quan đến nền dân chủ của Mỹ, vốn lại phải đối mặt với thử thách của chính mình trong năm nay.

“Từng bị Quốc hội Hoa Kỳ thất bại, viện trợ cho Ukraine giờ đây đã trở thành một vấn đề gây tranh cãi gay gắt, mang theo bóng ma đen tối của chủ nghĩa biệt lập ‘Nước Mỹ trên hết’ chưa từng thấy kể từ những ngày trước cuộc tấn công của Nhật Bản vào Trân Châu Cảng vào tháng 12 năm 1941. “, Báo cáo rủi ro eo biển Đài Loan độc lập viết. “Đài Loan không nhất thiết tránh khỏi suy nghĩ nước Mỹ trên hết này, ngay cả khi họ muốn nghĩ khác.”

Theo một cuộc thăm dò được thực hiện vào mùa thu năm ngoái, chỉ 1/3 người Đài Loan coi Mỹ là một quốc gia đáng tin cậy. Bắc Kinh từ lâu đã cố gắng gieo rắc những nghi ngờ về sự hỗ trợ của Mỹ trong tâm trí người Đài Loan.

Giới chức Đài Loan nhấn mạnh rằng họ tin tưởng vào sự hỗ trợ tiếp tục của Hoa Kỳ cho dù điều gì xảy ra trong cuộc bầu cử vào thứ Bảy. Trong khi tất cả các bên chính ủng hộ hiện trạng để giữ hòa bình với Trung Quốc, vẫn có những khác biệt quan trọng.

Ứng cử viên Đảng Dân tiến cầm quyền, Lai Ching-te, hứa hẹn có quan điểm độc lập hơn với Bắc Kinh, nhưng ông không chắc chắn giành được chức tổng thống hoặc quyền kiểm soát cơ quan lập pháp quốc gia khi đối mặt với các đối thủ cởi mở hơn với Trung Quốc. —nếu không phải là yêu cầu cuối cùng của Trung Quốc về “sự thống nhất” bị đại đa số người Đài Loan phản đối.

“Có sự đồng thuận lưỡng đảng trong việc ủng hộ Đài Loan, cả từ phe Dân chủ và Đảng Cộng hòa. Sự ủng hộ của lưỡng đảng dành cho Đài Loan sẽ tiếp tục bất kể ai được bầu”, Ngoại trưởng Đài Loan, Joseph Wu, nói trong một cuộc họp báo ở Đài Bắc tuần này.

Đối với Đài Loan, không chỉ có câu hỏi về ý chí của Mỹ mà còn là khả năng của nước này chống lại một Trung Quốc ngày càng mạnh mẽ hơn, nước đã tăng mạnh chi tiêu cho hiện đại hóa quân đội dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình.

“Đi bộ và nhai kẹo cao su”

Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đã không trả lời yêu cầu bình luận của Newsweek, nhưng Đô đốc Christopher Grady, Phó Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, được trích dẫn vào tháng 12 nói rằng Hoa Kỳ sẽ có thể bảo vệ Đài Loan cùng với Ukraine và Israel.

“Nó có thử thách không? Chắc chắn rồi,” Báo Stars and Stripes đưa tin ông ấy đã nói như vậy. “Chúng ta phải có khả năng đi bộ và nhai kẹo cao su cùng một lúc.”

Quân đội Trung Quốc đã nhiều lần bày tỏ sự tự tin về việc giành chiến thắng trong điều mà một vị tướng nói sẽ là một “cuộc chiến chính nghĩa và hợp pháp” nếu điều đó xảy ra. Tổng thống Joe Biden cho biết ông sẽ sử dụng lực lượng quân sự để bảo vệ Đài Loan trước sự xâm lược của Trung Quốc.

“Có rất nhiều cuộc thảo luận về việc hải quân Trung Quốc hiện nay lớn hơn Hải quân Hoa Kỳ như thế nào. Tôi nghĩ có một số cường điệu hóa về điều đó, nghĩa là khi bạn nhìn vào Hoa Kỳ, không chỉ có Hoa Kỳ mà còn có các đồng minh trong khu vực,” Giáo sư Chong Ja-Ian của Đại học Quốc gia Singapore cho biết.

Ông nói: “Bạn không cần sự ngang bằng hay thậm chí là thống trị, để răn đe, bạn chỉ cần một lực lượng vừa đủ để khiến phía Trung Quốc tin rằng việc sử dụng vũ lực là tốn kém”.

Chong cho biết, có những lĩnh vực mà công nghệ Trung Quốc đã cho thấy những tiến bộ lớn hơn ở Mỹ, chẳng hạn như tên lửa siêu thanh, nhưng chúng cũng đã được Nga sử dụng ở Ukraine và đã chứng minh rằng có thể ngăn chận chúng.

Ông Tsiam, thuộc viện nghiên cứu có trụ sở tại trụ sở quân sự ở Đài Bắc, cho biết Đài Loan tin rằng họ sẽ cần phải chống lại bất kỳ cuộc xâm lược nào của Trung Quốc với 90 ngày tiếp tế. Không giống như Ukraine và Israel, Đài Loan có lợi thế phòng thủ là một hòn đảo có nội địa đồi núi. Nhưng không có biên giới trên đất liền nên nước này cũng dễ bị hải quân phong tỏa.

“Câu hỏi chúng tôi được hỏi nhiều nhất là nếu Hoa Kỳ không đến thì sao?” anh ấy nói.

“Tôi tin rằng câu trả lời rất đơn giản. Hãy nhìn những gì Ukraine đã làm khi Nga xâm chiếm Crimea và các vùng lãnh thổ khác. Họ đã đứng lên và đánh trả. Tương tự, khi Hamas thực hiện một cuộc tấn công khủng bố chống lại Israel, Israel đã đứng lên và chống trả. Chúng tôi là người Đài Loan, tất nhiên, khi người Trung Quốc tấn công chúng tôi, chúng tôi sẽ đánh trả.”

Ngay cả khi không có Hoa Kỳ, Đài Loan vẫn có thể nhận được sự hỗ trợ từ các quốc gia dân chủ như Nhật Bản hay Hàn Quốc, những nước có thể nằm trong danh sách tiếp theo nếu những lời hứa an ninh của Hoa Kỳ trong khu vực không như mong đợi.

Giống như Ukraine và Israel, họ cũng cần huy động đông đảo lực lượng dự bị và tình nguyện viên để cố gắng chống lại bất kỳ cuộc tấn công nào, nhưng câu hỏi đã được đặt ra là liệu điều đó có phù hợp với khả năng của họ hay không cũng như cơ sở hạ tầng có thể tồn tại được bao lâu.

Một tài liệu từ Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội cho biết vào tháng 9 năm ngoái: “Theo một số nhà quan sát, sự chuẩn bị phòng thủ dân sự của Đài Loan là chưa đủ và quân đội Đài Loan đang gặp khó khăn trong việc tuyển dụng, giữ chân và đào tạo nhân sự”. “Ở cấp độ xã hội, không rõ cái giá phải trả – về mặt an ninh kinh tế, an toàn và tính mạng – người dân Đài Loan sẽ sẵn sàng hoặc có thể chịu đựng khi đối mặt với sự xâm lược vũ trang có thể xảy ra của Trung Quốc.”

Theo ông Tsiam, Đài Loan cũng phải tin rằng họ sẽ không bị Hoa Kỳ và các nền dân chủ khác bỏ rơi vì thông điệp mà họ sẽ gửi đến các chế độ độc tài khác.

“Tất nhiên, chính trị nội bộ của Hoa Kỳ ảnh hưởng đến tình hình an ninh khu vực, nhưng chúng tôi có xu hướng tin rằng nếu chúng tôi làm cho nhiều người hiểu được ý định của Trung Quốc, chủ nghĩa bành trướng của Trung Quốc, thì mọi người sẽ hiểu tầm quan trọng của việc bảo vệ Đài Loan”.

“Mọi người sẽ hiểu rằng họ không chỉ bảo vệ lãnh thổ viễn đông mà còn bảo vệ trật tự và tự do thế giới.“

Bài của Matthew Tostevin @ Newsweek.

Tags: Đài Loan, Hoa Kỳ, Trung Quốc