Về đời sống cá nhân của Thiền sư TNH: ông xuất tu khỏi GHPGVNTN, ông lập môn phái riêng của ông, ông có gia đình, có vợ con. Vì vậy ông chỉ nhận mình là Thiền sư chứ không nhận là người tu hành, không nhận mình là đại đức, thượng tọa hay hòa thượng. Về mặt này, ông là người thẳng thắn một nửa, vì ông không dám công khai chuyện vợ con trước mặt bàn dân thiên hạ.

Về sách vở của Thiền sư TNH: ông có tài viết văn làm thơ và viết rất phù hợp với tâm lý độc giả Tây phương vốn phần lớn mù tịt về Phật pháp và thiền. Ông chuyển tải được nội dung Phật giáo bằng ngôn ngữ của Kitô giáo Tây phương. Tuy nhiên, xét trên quan điểm tâm linh, tôn giáo, cụ thể là phương diện triết học và Phật học, tôi không thấy có tư tưởng gì cao sâu, độc đáo.

Về cách tu tập: các trung tâm Làng Mai đã bắt chước theo cách tổ chức của Taizé và các đan viện Kitô giáo, tất nhiên có cải biên và thích nghi cho phù hợp Đông Tây, nhưng mang nặng yếu tố tình cảm và tâm lý hơn là dựa trên một nền tảng triết học và Phật học uyên thâm, dẫn đưa mỗi cá nhân thực sự thay đổi cuộc đời và dấn thân vào “cuộc phiêu lưu” tìm kiếm những giá trị tâm linh.

Trong giới trí thức và văn nghệ sĩ thiên tả nửa nạc nửa mỡ ở Tây Phương, sa đọa cả về tinh thần lẫn thể xác, chẳng còn biết gì đến đức tin là gì, nhiều người muốn chứng tỏ mình cũng nhân bản và quan tâm đến tôn giáo thì thích sách ông và cách tu của ông như một cái mode. Đối với họ, một vài ngày hay một vài tuần vào Làng Mai giống như một kiểu đi vào resort hạng sang khác lạ vậy thôi.

Giới trí thức Phật giáo, những bậc tu hành uyên thâm, những người dấn thân thật trong lãnh vực tâm linh, những bậc thầy về thiền ở Tầu, ở Nhật, ở Hàn thấy tư tưởng của ông nhạt như nước ốc, cách tu tập của ông như trò trẻ con. Ở những nơi ấy sách vở và cách tu của ông không có đất sống. Có ai thấy Trung tâm Làng Mai nào ở Nhật không? Không! Cả ở Hàn Quốc và Đài Loan cũng không!

Về cuộc đời dấn thân của Thiền sư: trước sau ông chỉ lợi dụng nỗi đau của đồng loại để làm lợi cho ông và môn phái của ông. Ông dường như không quan tâm đến vận mệnh dân tộc và đất nước. Ông không thương gì đồng bào Miền Nam và biết lo cho sự an nguy của họ. Trước 1975, ông chống VNCH, ông “phản chiến” cuộc chiến bảo vệ tự do và độc lập của Miền Nam. Chẳng những ông công khai chống lại VNCH mà còn ngấm ngầm ủng hộ cuộc xâm lược của cộng sản Bắc Việt. Ông thân cộng và làm lợi cho cộng sản. Chính quyền VNCH nhân đạo nên chỉ trục xuất ông.

Ông đi đêm với CS bao nhiêu lần. Trước sau 1975 CS lợi dụng ông và ông lợi dụng CS được bao nhiêu lần. Năm 2005 CS thấy cần sớm được Hoa Kỳ đưa ra khỏi danh sách các nước cần quan tâm về tự do tôn giáo (CPC), họ tổ chức cho ông một cuộc hồi hương như là “quốc sư” từ Bắc chí Nam với cả một bộ máy tuyên truyền của CS vào cuộc tung hô. Sau đó ảo tưởng rằng đã đến lúc thể hiện được vị thế “quốc sư” của mình, ông đề nghị nọ kia dạy khôn CS, nhưng lập tức ông bị CS dạy cho một bài học.

Năm 2006, trước khi đến Việt Nam dự Hội nghị APEC, Tổng thống Bush đã đưa VN ra khỏi danh sách CPC. Thế là đến năm 2008, Thiền viện Bát Nhã của ông ở Bảo Lộc, Lâm Đồng bị cộng sản thôn tính. Đến lúc ông bệnh gần chết, ông muốn được hồi hương, biết ông chẳng làm gì ở VN được nữa và CS cũng còn lợi dụng được chút tên tuổi của ông nên cho ông về…Bây giờ ông chết CS lại ca tụng ông để lợi dụng ông… Hai bên cứ dập dìu vậy.

Trước sau ông vẫn là người chỉ tìm quyền lợi của ông và môn phái ông. Ông lợi dụng cộng sản và lợi dụng sự thiếu hiểu biết của giới “phản chiến” ở Âu-Mỹ để làm điều ấy. Ông đánh bóng tên tuổi qua nỗi đau của đồng bào, đồng loại. Nhưng đến năm 2001 thì ông bị “hors-jeux” vì giảng dạy thiếu chân thật và thiếu sự đồng cảm với nỗi đau của người khác trong vụ bị khủng bố 11 tháng 9, từ đó ông mất điểm trong con mắt của những người Tây Phương thích ông.

Thích ông và tôn vinh ông là quyền của mỗi người, dựa trên lập trường, quan điểm và nhận thức ít nhiều đúng sai của họ mà tôi phải tôn trọng. Ở đời này xưa và nay không thiếu các tiên tri giả cũng như không thiếu những tội đồ được tôn phong làm thánh nhân. Thực tế là ngạ quỷ nhưng lại đòi người khác và người khác cũng lầm tưởng là đấng cứu nhân độ thế. Cứ xem các lãnh tụ CS như Lê Nin, Mao Trạch Đông, Kim Nhật Thành, HCM thì thấy. Phần tôi, tôi thích và tôi tôn vinh những người dám hy sinh vì dân vì nước bất kể họ là ai, cộng sản hay cộng hòa, Công giáo hay Phật giáo, người Việt hay người ngoại quốc.

Tuy nhiên, trong tư cách là linh mục tôi lấy làm xấu hổ khi có người Công giáo chẳng biết gì cũng ăn theo “phong thánh” cho ông, cả một trang mạng Công giáo cũng có bài về ông. Phần tôi, tôi tin thờ Chúa và tôi đi theo giáo lý của Ngài. Tôi không theo thói đời a dua a tòng tôn thờ thần tượng nhảm nhí!

Mọi người, đặc biệt là người tu hành dấn thân thì lời nói và việc làm, tư tưởng và cuộc sống phải đi đôi với nhau và phải biết thương yêu và chia sẻ thân phận với đồng bào và đồng loại. Đức Đạt-Lai-Lạt-Ma là người như vậy. Còn Thiền sư TNH tôi không thấy được như vậy và vì vậy ông cũng không có chỗ trong lòng người Việt quốc gia chân chính và hiểu biết. Ngay cả trong lòng nhiều Phật tử quốc gia cũng không!

Lm. Phêrô Nguyễn Văn Khải DCCT

Tags: Thích Nhất Hạnh