Mọi người tham gia một cuộc biểu tình để khuyến khích Canada và các quốc gia khác cân nhắc việc liệt các hành vi đối xử với cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ và các dân tộc thiểu số Hồi giáo của Trung Quốc là tội diệt chủng, bên ngoài Đại sứ quán Canada ở thủ đô Hoa Thịnh Đốn, vào ngày 19/02/2021. (Ảnh: Reuters/Leah Millis)

Liên kết Đối tác Chiến lược Toàn diện, Hiệp định Đầu tư Toàn diện Trung Quốc-EU, Cơ chế Hợp tác Trung Quốc-Trung và Đông Âu (cơ chế 17+1), và Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường (BRI) có thể được coi là bốn trụ cột hỗ trợ cho mối bang giao Trung Quốc-EU. Tuy nhiên, những hành động gần đây của các nước thành viên EU đã gây ra một số rạn nứt hình thành ở cả bốn trụ cột này.

Trong bốn trụ cột chiến lược này, quan trọng nhất là Liên kết Đối tác Chiến lược Toàn diện vì nó cho thấy sự cải thiện trong liên kết hợp tác giữa hai bên.

Vào ngày 13/10/2003, Đảng Cộng sản Trung Quốc (Trung Cộng) đã công bố tài liệu chính sách đầu tiên về Liên minh Âu Châu. Cùng ngày, Liên minh Âu Châu đã thông qua văn kiện chính sách thứ năm về Trung Quốc với nhan đề “Mối quan hệ đối tác toàn diện – chia sẻ lợi ích và thách thức trong bang giao EU-Trung Quốc,” lần đầu tiên xác định mối bang giao EU-Trung Quốc là “đối tác chiến lược.”

Năm 2019, khi chiến tranh thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc gia tăng, định vị của EU đối với Trung Cộng đã thay đổi đáng kể. Ngày 12/03/2019, Triển vọng Chiến lược EU-Trung Quốc được công bố, đồng thời định vị Trung Cộng như một đối tác, đối thủ cạnh tranh kinh tế và đối thủ thể chế. Trung Cộng không khỏi bất an trước sự thay đổi này.

Tháng 05/2021, sau bảy năm đàm phán, EU đã đóng băng Hiệp định Đầu tư Toàn diện Trung Quốc-EU. Ngoại trưởng Trung Cộng Vương Nghị đã đáp lại bằng câu nói, “định vị thích hợp duy nhất của mối bang giao Trung Quốc-Âu Châu chính là Liên kết Đối tác Chiến lược Toàn diện.” Hàm ý của nhận định này là Trung Cộng không mong muốn có những lập trường khác trong mối bang giao Trung Quốc-EU.

Gần như cùng lúc, Litva cũng công khai tuyên bố rút khỏi cơ chế 17+1 do Bắc Kinh lãnh đạo.

Hôm 31/03, tân Thủ tướng Ý Mario Draghi đã ngăn chặn công ty bán dẫn LPE của Ý bán cổ phần cho các doanh nghiệp quốc doanh của Trung Quốc. Hành động này có ý nghĩa mang tính biểu tượng, qua đó cho thấy Sáng kiến ​​Một vành đai, Một con đường đang gặp trở ngại ở Âu Châu. Ý đã tham gia sáng kiến ​​này vào năm 2019, là thành viên đầu tiên của nhóm G-7 tham gia BRI.

Do đó, những rạn nứt đã xuất hiện trong cả bốn trụ cột chiến lược chính của mối bang giao Trung Quốc-EU.

Các biện pháp trừng phạt của Trung Cộng phản tác dụng

Tháng 03/2021, Trung Cộng đã trừng phạt 10 cá nhân và 4 tổ chức, trong đó có 5 thành viên Nghị viện Âu Châu. Các biện pháp trừng phạt này đã trực tiếp khiến quốc hội EU tạm dừng các cuộc đàm phán về Hiệp định Đầu tư Toàn diện Trung Quốc-EU. Rõ ràng là Trung Cộng không ngờ đến hàng loạt hậu quả xuất hiện sau đó.

Liên minh Liên nghị viện xuyên quốc gia về Trung Quốc (IPAC), một nhóm liên đảng quốc tế, đã đưa ra sáng kiến hôm 07/06 để tẩy chay Thế vận hội Mùa đông Bắc Kinh và kêu gọi lãnh đạo tất cả các nước từ chối tham dự các môn thi đấu.

Bà Miriam Lexmann, đại diện thường trực của Quốc hội Slovakia tại EU kiêm chủ tịch của IPAC, là một trong những người bị Trung Cộng trừng phạt. Trước đó, IPAC đã thúc đẩy quốc hội của Anh Quốc và Hà Lan công nhận tội ác của Trung Cộng ở Tân Cương là tội ác diệt chủng.

Hôm 02/06, EU đã đồng ý thành lập “Công cụ Mua sắm Quốc tế” (IPI), một cơ chế trừng phạt đối với các nước thứ ba phong tỏa thị trường nội địa của họ với các doanh nghiệp EU. Ông Reinhard Bütikofer, thành viên của Đảng Xanh Đức/Liên minh Tự do Âu Châu (Greens/EFA) là báo cáo viên (shadow rapporteur) phụ trách IPI. Ông cũng nằm trong danh sách trừng phạt của Trung Cộng hồi tháng 03/2021.

Một chính trị gia Âu Châu khác trong danh sách trừng phạt là ông Samuel Cogolati, thành viên Đảng Xanh (Ecolo) trong quốc hội Bỉ. Gần đây, ông tuyên bố rằng dự án của Alibaba ở Bỉ là một ổ gián điệp.

Khi thái độ thù địch của chỉnh thế EU đối với Trung Quốc ngày càng tăng, thì mối bang giao Trung Quốc-EU sẽ càng tiếp tục suy giảm.

EU phòng thủ đối với các khoản trợ cấp của Trung Quốc

Hôm 28/05, tại Hội nghị thượng đỉnh về Các Giải pháp Toàn cầu, Thủ tướng Đức Angela Merkel đã đàm luận về việc cần có sự hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình phát triển hợp tác đa phương với Trung Cộng. Bà Merkel tin rằng mặc dù có “những khác biệt về thể chế,” nhưng có những vấn đề về “sở hữu trí tuệ, cạnh tranh bình đẳng, trợ cấp … vẫn cần được thảo luận và giải quyết rõ ràng.”

Nhận định của bà Merkel lặp lại bình luận của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken về việc Trung Cộng cần phải tuân thủ “trật tự quốc tế dựa trên luật lệ” liên quan đến các doanh nghiệp quốc doanh Trung Quốc và các vấn đề về trợ cấp trong mối bang giao Trung Quốc-EU.

Âu Châu và Hoa Kỳ đang lo ngại về các khoản trợ cấp mà các doanh nghiệp Trung Quốc nhận được có thể bao gồm đất đai miễn phí hoặc đất với giá thấp, hóa đơn điện nước giá rẻ, nhà xưởng công nghiệp và thiết bị [có thể được trợ giá]. Việc xuất cảng các sản phẩm đó ra thị trường quốc tế để cạnh tranh trực tiếp dẫn đến sự phá sản của các công ty Âu Châu và Hoa Kỳ.

Đối với người dân Âu Châu, hình ảnh Tổng thống Pháp đương thời là ông Jacques Chirac tháp tùng lãnh đạo Trung Cộng lúc bấy giờ là ông Giang Trạch Dân vào năm 1999 để tham quan tàu cao tốc mới nhất gần Lyon vẫn còn rất rõ nét. Trung Cộng đã mua lại nhiều công nghệ kỹ thuật cao từ Âu Châu, dẫn đến việc Âu Châu phải đối mặt với sự thất bại đáng xấu hổ ngay tại thị trường sản xuất địa phương.

Tháng 12/2019, [tập đoàn] CRRC Đường Sơn của Trung Quốc đã đánh bại Siemens và Skoda và giành được hợp đồng cho [dự án] tàu điện ngầm của Bồ Đào Nha.

Hôm 31/05, Trung Cộng thông báo rằng nhà sản xuất tàu hỏa quốc doanh là công ty TNHH Đầu máy điện  CRRC Chu Châu đã bắt đầu xuất cảng các EMU 2 tầng (tàu điện động lực phân tán, electric multiple unit–EMU) tới Áo để bao phủ 5 tuyến đường sắt ở 5 quốc gia Âu Châu, bao gồm Áo, Đức và Hungary.

Ngày nay, các turbine gió của Trung Quốc đang hoạt động ở Pháp, xe buýt điện do Trung Quốc sản xuất được nhìn thấy ở Na Uy, và lưới điện của Tổng công ty Lưới điện Nhà nước của Trung Quốc đang được lắp đặt tại Ba Lan. Các phương tiện năng lượng mới do các công ty quốc doanh của Trung Cộng sản xuất cũng đang tràn vào thị trường Âu Châu.

Để chống lại sự xâm lấn của Trung Cộng vào thị trường Âu Châu, EU đã phải đưa ra nhiều chính sách.

Cơ chế IPI là cơ chế đầu tiên được áp dụng, với Trung Quốc là mục tiêu chính để giải quyết vấn đề cạnh tranh không đồng đều trên các thị trường mua sắm công thế giới.

Hôm 05/05, EU đã công bố một dự thảo luật mới nhằm ngăn chặn các tác động bóp méo của các khoản trợ cấp [dành cho các công ty] ngoại quốc, chủ yếu cũng nhắm vào các công ty quốc doanh Trung Quốc.

Đồng thời, EU bắt đầu nới lỏng chính sách công nghiệp của mình. Sau khi EU từ chối thỏa thuận sáp nhập đường sắt giữa Alstom của Pháp và Siemens của Đức vào năm 2019, hồi tháng 01/2021, công ty Alstom đã thông báo về việc hoàn tất [giao dịch] mua lại Công ty Vận tải Bombardier của Canada. Alstom sẽ thu hẹp đáng kể khoảng cách về quy mô địa lý với Tập đoàn CCRC của Trung Quốc, nhà sản xuất tàu hỏa lớn nhất thế giới, bằng cách trở thành nhà sản xuất thiết bị vận chuyển đường sắt lớn thứ hai thế giới.

Những hành động này phản ánh sự lo lắng của EU trước mối đe dọa kinh tế của Trung Cộng và có thể được coi là một chiến lược phòng thủ phản công tạm thời.

EU và Hoa Kỳ phải hợp lực

Những biện pháp này có thể ngăn chặn hiệu quả hoặc làm suy yếu hành động thôn tính thị trường Âu Châu của Trung Cộng. Nhưng đối với các thị trường bên ngoài EU, các công ty Âu Châu vẫn không thể cạnh tranh với các doanh nghiệp quốc doanh của Trung Cộng. Nói cách khác, đây chỉ là biện pháp tạm thời được thực hiện để bảo toàn thị trường EU, không phải là giải pháp căn bản cho vấn đề.

Để EU nâng cao khả năng cạnh tranh doanh nghiệp toàn cầu, mục tiêu căn bản của EU phải là ngăn chặn và thay đổi chính sách công nghiệp bóp méo thị trường của Trung Cộng. Về vấn đề này, EU và Hoa Kỳ có cùng lợi ích như nhau. Về căn bản, việc đóng băng Hiệp định Đầu tư Toàn diện Trung Quốc-EU, hợp lực với Hoa Kỳ để gây áp lực lớn hơn lên Trung Cộng và buộc Trung Cộng thay đổi các chính sách công nghiệp của mình đã trở thành những lựa chọn duy nhất của Âu Châu.

Lẽ ra EU và Hoa Kỳ nên nhận ra rằng, từ quan điểm của lãnh đạo Trung Cộng Tập Cận Bình và Trung Cộng, những thay đổi mạnh mẽ trong chính sách công nghiệp và trợ cấp sẽ khiến ông Tập thất hứa và những gì ông ta đã làm đều sụp đổ. [Vì thế,] có rất ít khả năng điều này được thực hiện, trừ khi ông Tập và sự tồn vong của Trung Cộng bị đe dọa.

Tuy nhiên, có thể thấy trước rằng để đạt được sự cân bằng trong thương mại song phương và thị trường, những nỗ lực và biện pháp chung mà phương Tây áp dụng nhằm buộc Trung Cộng mở thêm thị trường và thực hiện một số thay đổi đối với các chính sách công nghiệp trên thực tế sẽ trở thành một trong những mục tiêu có thể đạt được. Trung Cộng cũng sẽ phải trả giá cao hơn so với giai đoạn đầu của Hiệp định Thương mại Hoa Kỳ-Trung Quốc và Hiệp định Đầu tư Toàn diện Trung Quốc-EU.

Tác giả Lý Lâm Nhất (Linyi Li) là biên tập viên và nhà bình luận cao cấp tại ấn bản Hoa ngữa của The Epoch Times tập trung vào Trung Quốc và các vấn đề quốc tế. Trước đó, ông là một ký giả ở Ottawa, Canada, tập trung vào các tin tức về Đồi Quốc hội.

Quan điểm trong bài viết này là ý kiến ​​của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của the Epoch Times.

Nguồn: Li Linyi @ePochTimes
Chánh Tín biên dịch

Tags: EU, Trung Quốc